Αν και η ζήτηση στην Ασία-Ειρηνικό και στη Μέση Ανατολή αυξήθηκε το 2023, η ζήτηση σε Ευρώπη και στη Βόρεια Αμερική μειώθηκε.
«Η παγκόσμια παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας αυξήθηκε κατά 2,5% το 2023, φτάνοντας στο επίπεδο ρεκόρ των 29.925 TWh (τεραβατωρών), η ζήτηση όμως σε Ευρώπη και Βόρεια Αμερική (ΗΠΑ) μειώθηκε κατά 2,4% και 1% αντιστοίχως. Η Ευρώπη, η Νότια και Κεντρική Αμερική είναι οι μόνες γεωγραφικές περιοχές που βρίσκονται κάτω από τον παγκόσμιο μέσο όρο για την ένταση CO2 και την κατανάλωση ενέργειας ανά ΑΕΠ. Τα ορυκτά καύσιμα αποτελούν συνολικά το 60% της παγκόσμιας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Το μερίδιο των ανανεώσιμων πηγών στη συνολική παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας αυξήθηκε, από 29%, σε 30%».
Τα στοιχεία αυτά, τα οποία προέρχονται από την έκθεση Στατιστική Επιθεώρηση της Παγκόσμιας Ενέργειας – επισκόπηση 2023, του Energy Institute (αναλύει δεδομένα για τις παγκόσμιες αγορές ενέργειας), δείχνουν επίσης και τα εξής:
· Το 2023, οι παγκόσμιες εκπομπές αερίων θερμοκηπίου που σχετίζονται με την ενέργεια ξεπέρασαν τους 40 γιγατόνους για πρώτη φορά.
· Η παγκόσμια ζήτηση φυσικού αερίου παρέμεινε σταθερή το 2023, αυξάνοντας μόλις κατά 1 bcm.
· Το 2023, η παγκόσμια παραγωγή πετρελαίου έφτασε σε επίπεδο ρεκόρ λίγο πάνω από 96 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα.
· Το 2023, η παραγωγή από χώρες εκτός ΟΠΕΚ ξεπέρασε την παγκόσμια αύξηση της ζήτησης κατά 20%.
· Το μερίδιο της πυρηνικής ενέργειας παρέμεινε σταθερό σε περίπου 9%.
Διαφορές Βορρά – Νότου
«Η παγκόσμια κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας, από την οποία προέρχεται ο ηλεκτρισμός, σημείωσε νέο ρεκόρ για δεύτερη συνεχή χρονιά, με τις χώρες εκτός ΟΟΣΑ (Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης) να κυριαρχούν στο μερίδιο και στον ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης. Τα ορυκτά καύσιμα συνεχίζουν να στηρίζουν την ανάπτυξή τους, αντιπροσωπεύοντας το 84% του ενεργειακού τους μείγματος», επισημαίνει ο Δρ. Nick Wayth,
διευθύνων σύμβουλος του Ενεργειακού Ινστιτούτου.
Energy Institute: Η συνολική κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας στον Παγκόσμιο Νότο ξεπέρασε αυτήν του Παγκόσμιου Βορρά. Το 2023 αντιπροσώπευε το 56% της ενέργειας που καταναλώθηκε. Η περιοχή της Ασίας-Ειρηνικού ήταν υπεύθυνη για το 85% της ζήτησης ενέργειας του παγκόσμιου Νότου (και το 47% της παγκόσμιας ζήτησης), όπου κυριαρχούσαν οι οικονομίες της Κίνας, της Ινδίας, της Ινδονησίας, της Ιαπωνίας και της Νότιας Κορέας. Τη στιγμή που η Νότια-Κεντρική Αμερική και η Ασία-Ειρηνικός παρουσίασαν ρυθμούς ανάπτυξης πάνω από τον παγκόσμιο μέσο όρο, η συνολική ζήτηση στην Αφρική μειώθηκε κατά 0,4% το 2023 και η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας παρέμεινε σταθερή. Επίσης, η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας στη Βόρεια Αμερική και στην Ευρώπη παρουσίασε πτώση -1% και -2% αντίστοιχα (η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας επηρεάζεται ολοένα και περισσότερο από τις αιτήσεις για την ενεργειακή απόδοση, τον ενεργειακά αποδοτικό φωτισμό και τις μεταβαλλόμενες συνήθειες των καταναλωτών).
Ζήτηση αερίου
«Στην Ευρώπη, η ζήτηση φυσικού αερίου μειώθηκε κατά 7% (34 bcm δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα) το 2023, στο χαμηλότερο επίπεδό της από το 1994. Ομοίως, η παραγωγή φυσικού αερίου στην περιοχή μειώθηκε κατά περίπου 7% λόγω των μειώσεων στις κορυφαίες χώρες παραγωγής της, Νορβηγία, Ηνωμένο Βασίλειο και Ολλανδία.
Η ζήτηση φυσικού αερίου στην περιοχή της Ασίας-Ειρηνικού αυξήθηκε σχεδόν κατά 2%, λόγω της αύξησης κατά 7% της Κίνας και της Ινδίας. Στον συνδυασμό όλων των εμπορικών οδών, είτε δια θαλάσσης είτε μέσω αγωγών, το μερίδιο της Ρωσίας στις εισαγωγές φυσικού αερίου της ΕΕ μειώθηκε, από 45% το 2021, σε 24% το 2022 και επιπλέον 15% το 2023, για να βρεθεί πίσω από τη Νορβηγία και τις ΗΠΑ. Μέσα σε μόλις οκτώ χρόνια, οι εξαγωγές LNG από τις ΗΠΑ εκτοξεύτηκαν, από μόλις 0,2 bcm το 2013, σε 114 bcm το 2023, καθιστώντας την τον κορυφαίο προμηθευτή LNG στον κόσμο, μπροστά από το Κατάρ και την Αυστραλία το 2023».
Κατανάλωση πετρελαίου
«Οι ΗΠΑ παρέμειναν ο μεγαλύτερος παραγωγός σημειώνοντας αύξηση πάνω από 8%. Αντιθέτως, η παραγωγή της Ρωσίας σημείωσε μείωση πάνω από 1% το 2023. Η Νότια και Κεντρική Αμερική συνεχίζει να αναπτύσσεται με ταχείς ρυθμούς μετά την επιδημία Covid-19, καταγράφοντας τον υψηλότερο ρυθμό ανάπτυξης (11%) το 2023.
Στην Ασία-Ειρηνικό, η παραγωγή της Κίνας αυξήθηκε κατά 2%, αντιπροσωπεύοντας περίπου το 57% της συνολικής παραγωγής της περιοχής. Ενώ οι ΗΠΑ έχασαν τη θέση τους, ως η μεγαλύτερη αγορά διύλισης πετρελαίου σε δυναμικότητα (με την Κίνα να φτάνει τα 18.484 χιλιάδες βαρέλια ημερησίως), η διακίνηση προϊόντων διύλισης από τη δεύτερη εξακολουθεί να υστερεί έναντι των ΗΠΑ με σχεδόν 82% έναντι περίπου 87%.
Η χρήση βενζίνης, ντίζελ και κηροζίνης (αεροπορίας) ανακάμπτουν. Ωστόσο αν και η κηροζίνη αυξάνεται (κατά 17,5% το 2023), δεν έχει ακόμη επιστρέψει στο ανώτατο όριο του 2019».
Ηλεκτρισμός – ΑΠΕ
«Η παγκόσμια παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας αυξήθηκε κατά 2,5% το 2023. Η καταγραφή ρυθμού ανάπτυξης, που θεωρείται 25% ταχύτερος από τη συνολική παγκόσμια κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας, υποδηλώνει ότι το παγκόσμιο ενεργειακό σύστημα ηλεκτρίζεται ολοένα και περισσότερο.
Ενώ η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας στην Ασία-Ειρηνικό και στη Μέση Ανατολή αυξήθηκε κατά περίπου 5%, η ζήτηση σε Ευρώπη και Βόρεια Αμερική μειώθηκε κατά 2,4% και 1% αντίστοιχα.
Το μερίδιο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στη συνολική παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας αυξήθηκε, από 29%, σε 30%. Σε περιφερειακό επίπεδο, η Νότια και Κεντρική Αμερική κατέγραψαν την υψηλότερη συνεισφορά από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας με ποσοστό 72%. Το 2023, η χωρητικότητα του συστήματος αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας μπαταριών σε κλίμακα δικτύου (BESS) ήταν 56 GW, σχεδόν το 50% της οποίας εγκαταστάθηκε στην Κίνα».
Κυρίαρχο καύσιμο
«Ο άνθρακας διατήρησε την θέση του ως το κυρίαρχο καύσιμο για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, με τα ορυκτά καύσιμα να αποτελούν συνολικά το 60% της παγκόσμιας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας».
Πυρηνική ενέργεια
Παρά τη μικρή πτώση της συνολικής εγκατεστημένης ισχύος, η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από πυρηνικούς σταθμούς αυξήθηκε το 2023 κατά 2%. Εξακολουθούσε όμως να είναι 58 τεραβατώρες κάτω από το 2019 προ-Covid επίπεδα και 2% κάτω από το μέγιστο της παραγωγής του το 2006. Η παραγωγή από πυρηνικά στην Ευρώπη μειώθηκε κατά 1%. Η Κίνα συνεχίζει να πρωτοστατεί στην ανάπτυξη, έχοντας κατασκευάσει από το 2000 περίπου το 60% των νέων μονάδων. Η Ιαπωνία, μετά τα γεγονότα στη Φουκουσίμα το 2011, επανέφερε σταδιακά τις μονάδες σε λειτουργία και το 2023 η παραγωγή αυξήθηκε κατά 50%. Αν και η παραγωγή πυρηνικών στις ΗΠΑ παρέμεινε σχετικά σταθερή, ήταν ακόμα ίση το 2023 με τη συνδυασμένη παραγωγή Κίνας και Γαλλίας (οι δυο τελευταίες είναι φορείς εκμετάλλευσης της δεύτερης και τρίτης δύναμης σε εγκατεστημένη ισχύ πυρηνικών).
Πολύτιμα μέταλλα
Σύμφωνα με το Energy Institute, «η γεωγραφική περιοχή της Ασίας-Ειρηνικού παρήγαγε σχεδόν το 70% των μετάλλων και των υλικών που είναι κρίσιμα για την κατασκευή επαναφορτιζόμενων μπαταριών Li(thium) -ion ιόντων λιθίου, ο πιο δημοφιλής τύπος που χρησιμοποιείται σήμερα. Η Κίνα ήταν ο μεγαλύτερος παραγωγός εξευγενισμένου κοβαλτίου και ο μεγαλύτερος καταναλωτής του επίσης – σχεδόν το 87% της κατανάλωσης χρησιμοποιείται από τη βιομηχανία μπαταριών ιόντων λιθίου. Η Κίνα παρήγαγε επίσης περίπου το 74% του εφοδιασμού της σε γραφίτη.
Η Πορτογαλία κατέχει το μεγαλύτερο απόθεμα λιθίου στην Ευρώπη (περίπου 60.000 μετρικούς τόνους).
Οι τιμές του ανθρακικού λιθίου ήταν περίπου 400% υψηλότερες από τα προ-Covid επίπεδά το 2019 και ο χαλκός περίπου 140% πάνω από τα επίπεδα. Η παγκόσμια παραγωγή και οι τιμές βασικών μετάλλων και ορυκτών βρίσκονται πλέον πάνω από τα προ-Covid επίπεδα του 2019.
Την ίδια στιγμή, οι προσπάθειες όπως η ανάπτυξη της ηλεκτροκίνησης, φαίνεται οπισθοχωρούν, αφού οι πωλήσεις στις ανεπτυγμένες οικονομίες περιορίστηκαν το τελευταίο έτος, ενώ στην Κίνα συμβαίνει το αντίθετο».
του Φίλη Καϊτατζή
Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Παρασκήνιο