Τι εξετάζει το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης
Ειδική ρύθμιση που θα ανοίγει παράθυρο για μια «δεύτερη ευκαιρία» στο Κτηματολόγιο, προκειμένου να διορθωθούν λάθη στις εγγραφές και να σωθούν όσες ιδιοκτησίες κινδυνεύουν να χαθούν, εξετάζει το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης, ανταποκρινόμενο σε σχετικό αίτημα των ιδιοκτητών ακίνητης περιουσίας.
Συγκεκριμένα, μέσα στο επόμενο διάστημα οι αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης θα αναζητήσουν λύσεις που θα δίνουν περιθώριο στους πολίτες να σώσουν όσες ιδιοκτησίες κινδυνεύουν να χαθούν (να περιέλθουν στο Δημόσιο), χωρίς ωστόσο να δημιουργούνται περαιτέρω προβλήματα στη διαδικασία ολοκλήρωσης του Κτηματολογίου.
Ειδική επιτροπή
Για τον σκοπό αυτόν, αναμένεται να συσταθεί ειδική νομοπαρασκευαστική επιτροπή, με τη συμμετοχή στελεχών του υπουργείου και του Κτηματολογίου, καθώς και εκπροσώπων δικηγορικών συλλόγων και της ομοσπονδίας ιδιοκτητών ακινήτων, η οποία θα προτείνει την κατάλληλη νομοθετική ρύθμιση που θα παρατείνει τις προθεσμίες διόρθωσης των λαθών στο Κτηματολόγιο.
Υπενθυμίζεται ότι ήδη έχει δοθεί οριζόντια παράταση ενός έτους στην προθεσμία για τις οριστικές εγγραφές στο Κτηματολόγιο, η οποία εκπνέει στο τέλος του 2023. Ωστόσο, καθώς η κτηματογράφηση σε κάθε περιοχή έχει διαφορετική αφετηρία (κάποια προγράμματα ολοκληρώθηκαν ήδη πριν από χρόνια, άλλα προγράμματα ολοκληρώθηκαν πρόσφατα και άλλα βρίσκονται ακόμη σε εξέλιξη), όπως αναφέρουν παράγοντες του υπουργείου, «η όποια λύση δεν μπορεί να είναι οριζόντια».
Από την πλευρά τους, οι εκπρόσωποι των ιδιοκτητών ακινήτων επισημαίνουν ότι η οριστικοποίηση ανακριβών εγγραφών στο Κτηματολόγιο επιφέρει συνέπειες και στο ιδιοκτησιακό καθεστώς. Για παράδειγμα, η μη εγγραφή στο κτηματολογικό φύλλο ακινήτου με υπάρχουσα υποθήκη (ή προσημείωση) συνεπάγεται την απώλεια του εν λόγω δικαιώματος.
Μερική απώλεια
Επίσης, η εγγραφή λανθασμένου ποσοστού συγκυριότητας (π.χ. 60% αντί 100%) έχει ως συνέπεια τη μερική απώλεια ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων. Σημαντικότερες, τονίζουν οι εκπρόσωποι των ιδιοκτητών, είναι οι συνέπειες στις περιπτώσεις που ένα ακίνητο εμφανίζεται στο κτηματολογικό φύλλο ως «αγνώστου ιδιοκτήτη», καθώς μετά την οριστικοποίηση των πρώτων εγγραφών τα ακίνητα θα περιέλθουν, εκ του νόμου, στο Ελληνικό Δημόσιο, χωρίς να υπάρχει δυνατότητα επανάκτησης της κυριότητάς τους παρά μόνο διεκδίκησης χρηματικής αποζημίωσης.
Σημειώνεται ότι η διαδικασία κτηματογράφησης παρείχε ήδη χρονικό περιθώριο διόρθωσης των ανακριβών πρώτων εγγραφών στις περιοχές που έχουν κτηματογραφηθεί, όμως πολλοί ιδιοκτήτες, λόγω αμέλειας, έλλειψης πληροφόρησης, δικαστικών εμπλοκών κ.λπ., δεν το έπραξαν.
Το όλο ζήτημα θεωρείται εξαιρετικά σύνθετο από νομικής πλευράς, και για τον λόγο αυτόν η ολομέλεια των δικηγορικών συλλόγων έχει ζητήσει να ισχύσει 20ετής οριζόντια προθεσμία διόρθωσης των λαθών (αρχομένης από τον χρόνο έναρξης λειτουργίας των κτηματολογικών γραφείων), κάτι που προβλέπεται από τον Αστικό Κώδικα και στις περιπτώσεις χρησικτησίας, προκειμένου οι πολίτες να κλείνουν τις εκκρεμότητές τους με το Κτηματολόγιο.
Πηγές του Κτηματολογίου επισημαίνουν ότι η νέα ρύθμιση του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης δεν θα είναι οριζόντια και θα δίνει μια εύλογη παράταση, ανάλογα με την ολοκλήρωση της κτηματογράφησης σε κάθε περιοχή. Επίσης, υποστηρίζεται ότι η ρύθμιση δεν αναμένεται να προωθηθεί προς ψήφιση στη Βουλή πριν από τις εκλογές. Σε κάθε περίπτωση, θα αφορά άμεσα ακίνητα στις 313 περιοχές της χώρας που κτηματογραφήθηκαν έως το 2006 και στις οποίες καταγράφηκαν 7.293.068 ιδιοκτησιακά δικαιώματα και περίπου 170.000 ακίνητα «αγνώστου ιδιοκτήτη».
Αντιδράσεις νομικών
Πάντως «ομοβροντία» από δικηγόρους και συμβολαιογράφους δέχθηκε η ηγεσία του Ελληνικού Κτηματολογίου, λόγω των καθυστερήσεων στις καταχωρίσεις πράξεων και στην έκδοση πιστοποιητικών από τα κτηματολογικά γραφεία, που φθάνουν ακόμα και τους δεκαέξι μήνες. Οι εκπρόσωποι των δύο συλλόγων υποστήριξαν ότι οι δυσλειτουργίες στο Κτηματολόγιο έχουν προκαλέσει «πάγωμα» της αγοράς ακινήτων, ζητώντας να βρεθεί λύση. Ο πρόεδρος του Ελληνικού Κτηματολογίου Δημήτρης Σταθάκης πραγματοποίησε διαδοχικές συναντήσεις με τους εκπροσώπους του Δικηγορικού και του Συμβολαιογραφικού Συλλόγου Αθηνών. Από αυτές προέκυψε πως οι δικηγόροι που προσελήφθησαν με σύμβαση έργου για να βοηθήσουν στη διεκπεραίωση του όγκου των υποθέσεων που έχουν συσσωρευθεί είναι απλήρωτοι και σύντομα θα αρχίσουν να αποχωρούν. Παράλληλα, υπάρχουν χιλιάδες αιτήσεις διορθώσεων πρόδηλων σφαλμάτων σε εκκρεμότητα, χιλιάδες συμβόλαια που δεν μπορούν να μεταγραφούν. Ουσιαστικά, ένας τεράστιος αριθμός ακινήτων είναι εκτός συναλλαγής σήμερα. Τέλος, η στελέχωση των γραφείων του Κτηματολογίου προχωρεί αργά, γιατί περνάει μέσα από τις διαδικασίες του ΑΣΕΠ.
Παράταση επτά μηνών
Eν τω μεταξύ, επτάμηνη παράταση στη δυνατότητα εκπρόθεσμης υποβολής δηλώσεων κτηματογράφησης χωρίς την επιβολή προστίμων έδωσε το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης. Ειδικότερα δόθηκε περαιτέρω παράταση στην μη επιβολή προστίμων για εκπρόθεσμες δηλώσεις ώστε οι ιδιοκτήτες ακινήτων να μπορούν να τα δηλώσουν χωρίς να τιμωρηθούν με τα κλιμακωτά πρόστιμα έως τις 31 Ιουλίου 2023, αντί για τις 31 Δεκεμβρίου 2022, που ήταν η πρώτη καταληκτική ημερομηνία.
Με τη διάταξη ουσιαστικά παρατάθηκε κατά επτά μήνες η προθεσμία έκδοσης της κοινής υπουργικής απόφασης για την επιβολή προστίμου εκπρόθεσμης δήλωσης εγγραπτέων δικαιωμάτων στο Κτηματολόγιο σε βάρος ιδιοκτητών ακινήτων που δεν υπέβαλαν εμπρόθεσμα, κατά τη διάρκεια της κτηματογράφησης ανά περιοχή της χώρας, τις δηλώσεις για τα εμπράγματα δικαιώματά τους.
Η πρόβλεψη –όπως επισημαίνεται στην έκθεση των συνεπειών της ρύθμισης– επιδιώκει να απαλλάξει τους πολίτες της χώρας από την οικονομική επιβάρυνση του προστίμου της μη εμπρόθεσμης δήλωσης των ακινήτων τους κατά τη διαδικασία κτηματογράφησης για επτά επιπλέον μήνες, ώστε να μπορέσουν, έστω εκπρόθεσμα, να κατοχυρώσουν χωρίς κόστος τις ιδιοκτησίες τους, λαμβάνοντας υπόψη τόσο τους χρονικούς όσο και τους οικονομικούς περιορισμούς που επέβαλε η πανδημία Covid-19 τα προηγούμενα δύο έτη.
Άλλωστε ο σχετικός μηχανισμός του φορέα ώστε να καταλογίζονται τα προβλεπόμενα πρόστιμα 300 έως και 2.000 ευρώ, ανάλογα με την αντικειμενική αξία του ακινήτου και τον χρόνο καθυστέρησης υποβολής δήλωσης, δεν είναι ακόμα έτοιμος.
Στόχος για την ολοκλήρωση είναι το τέλος του χρόνου
Στο 84% των (εκτιμώμενων) ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων στη χώρα μας ανέρχεται πλέον το ποσοστό δηλώσεων στο Ελληνικό Κτηματολόγιο. Το υπόλοιπο «κρύβεται» στα προγράμματα που ξεκίνησαν το 2018 –και στο ένα που δεν έχει ξεκινήσει ακόμα–, με τον μέσο όρο της συλλογής δηλώσεων σε αυτά να βρίσκεται στο 61%. Σημαντικό είναι ότι, με πρόσφατη ρύθμιση που αποσκοπεί στην επιτάχυνση της λειτουργίας του Κτηματολογίου, το 2022 θα αρχίσουν να εντάσσονται στο «λειτουργούν Κτηματολόγιο» (το οποίο σήμερα αφορά μόνο το 35% των δικαιωμάτων της χώρας) μαζικά τα ιδιοκτησιακά δικαιώματα από τις περιοχές στις οποίες έχει ολοκληρωθεί η ανάρτηση, ακόμα κι αν δεν έχουν εξετασθεί οι αντιρρήσεις.
Σύμφωνα με το Ελληνικό Κτηματολόγιο, ο στόχος ολοκλήρωσης του Κτηματολογίου παραμένει το 2023. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του Ελληνικού Κτηματολογίου, το σύνολο των ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων της χώρας εκτιμάται σε 39,12 εκατομμύρια. Από αυτά, περίπου τα 13,78 εκατομμύρια έχουν ενταχθεί στο «λειτουργούν Κτηματολόγιο» (35,2%), δηλαδή στην τελική μορφή του Κτηματολογίου. Ακόμα 7,06 εκατομμύρια (18,1%) βρίσκονται σε φάση ανάρτησης ή διορθώσεων. Τέλος, από τα προγράμματα της τελικής φάσης κτηματογράφησης, που ξεκίνησαν σταδιακά από το 2018, έχουν συλλεγεί 10,93 εκατομμύρια ιδιοκτησιακά δικαιώματα (28%). Αυτό σημαίνει ότι, αν αφαιρεθούν περίπου 900.000 δικαιώματα (2,3%) του παλαιού Κτηματολογίου στα Δωδεκάνησα, που θα ενταχθούν στο Κτηματολόγιο με διαφορετική διαδικασία, χωρίς συλλογή δηλώσεων, απομένει ένα 16% των (εκτιμώμενων πάντα) ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων να συλλεγεί από τις υπό κτηματογράφηση περιοχές της τελικής φάσης. Να σημειωθεί ότι στο ποσοστό αυτό συμπεριλαμβάνεται και η περιοχή Θεσπρωτίας – Κέρκυρας (περίπου 458.000 δικαιώματα), όπου η συλλογή δηλώσεων δεν έχει ξεκινήσει ακόμα (καθυστέρησε αρκετά χρόνια η ανάθεση της μελέτης σε ιδιώτη λόγω δικαστικών εμπλοκών), αλλά και οι υπόλοιπες «ορφανές» περιοχές, στις οποίες η συλλογή ξεκίνησε μέσα στο 2021 (Κυκλάδες, Ρέθυμνο, Χανιά, υπόλοιπο Ηρακλείου).
της Αμαλίας Κάτζου
Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Παρασκήνιο
