Στην Ευρώπη, πολίτες και ενώσεις καταναλωτών διαμαρτύρονται για τις αδιανόητα υψηλές τιμές του φυσικού αερίου, ενώ δειλά-δειλά ακούγονται φωνές από ηγέτες της ΕΕ, για αποσύνδεση της τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος από εκείνη του φυσικού αερίου – πρόταση που είχε προ μηνών υποβάλει ο Έλληνας πρωθυπουργός στους Ευρωπαίους ομολόγους του.Με φόντο τον ενεργειακό καμβά,συνομιλήσαμε με τη νομικό Παναγιώτα Καλαποθαράκου,πρόεδρο της ΕΚΠΟΙΖΩ (Ένωση Καταναλωτών – Η Ποιότητα της Ζωής).
Στα συμβόλαια των παρόχων ηλεκτρικής ενέργειας υπάρχουν ακόμα «ψιλά γράμματα», που αφήνουν «παράθυρα» για να αλλάξουν τα συμπεφωνημένα με τους καταναλωτές, ή είναι όλα εντάξει;
Τα συμβόλαια των προμηθευτών ενέργειας θεωρούμε ότι συνεχίζουν να έχουν «ψιλά γράμματα». Δεν έχει υπάρξει ουσιαστική βελτίωση στους Γενικούς Όρους Συναλλαγών (ΓΟΣ) των συμβολαίων,με αποτέλεσμα να δημιουργείται σύγχυση στον καταναλωτή και συχνά να αιφνιδιάζεται, διότι δεν έχει κατανοήσει τι έχει υπογράψει και γιατί ακριβώς έχει δεσμευτεί. Επιπροσθέτως, πολύ όροι στα συμβόλαια («ψιλά γράμματα») των προμηθευτών ενέργειας είναι υπέρμετρα δεσμευτικοί και συνεπώς καταχρηστικοί και άκυροι.Για παράδειγμα, ο γενικός όρος στις συμβάσεις των προμηθευτών ενέργειας, που προβλέπει την αναπροσαρμογή των τιμολογίων, είναι αδιαφανής, πολύπλοκος, και ο αλγόριθμος και η μεθοδολογία περιέχουν τεχνικούς όρους, που είναι αδύνατον από τον μέσο καταναλωτή να γίνει κατανοητός,προκειμένου να ελέγξει τη νομιμότητα της αναπροσαρμογής που πραγματοποίησε ο προμηθευτής.
Επίσης, η μονομερής τροποποίηση των συμβάσεων με σταθερό τιμολόγιο που προβλέπουν για «σπουδαίο λόγο» θεωρούμε ότι είναι παράνομη. Άλλα και ο όρος που προβλέπει την αναπροσαρμογής της εγγύησης μονομερώς, έτσι όπως διατυπώνεται,θεωρούμε ότι είναι παράνομος.
Η ΕΚΠΟΙΖΩ θα συνεχίσει τον νομικό αγώνα της κατά των καταχρηστικών όρων (όπου υπάρχουν) στις συμβάσεις προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας και στις παράνομες και αθέμιτες πρακτικές των προμηθευτών.
Υπάρχει αποτελεσματικός τρόπος να προστατευτούν οι καταναλωτές από τον εκτροχιασμό των τιμών φυσικού αερίου; Ποια μπορεί να είναι η παρέμβασή σας;Έχετε επαφές με άλλες ευρωπαϊκές ενώσεις, για συντονισμένη δράση ή οι διαφορετικές επιπτώσεις της ενεργειακής κρίσης σε κάθε χώρα-μέλος της ΕΕ καθιστά πιο δύσκολή μια τέτοια προσπάθεια;
Οι καταναλωτές αλλά και οι ενώσεις καταναλωτών –λειτουργούμε σε εθελοντική βάση, χωρίς καμία υποστήριξη θεσμική και λειτουργική από την Πολιτεία– είμαστε πολύ αδύναμοι να αμυνθούμε σε αυτήν τη γενικευμένη κατάσταση της ακρίβειας. Τα θέματα είναι εξαιρετικά πολύπλοκα και τα lobby των επιχειρηματικών συμφερόντων πολύ ισχυρά. Είναι συνεπώς επιβεβλημένο να δημιουργηθούν μόνιμοι θεσμοί που θα βοηθούν και θα στηρίζουν τα συμφέροντα των καταναλωτών. Χρειάζεται ένα πρόγραμμα για την ενδυνάμωση του καταναλωτή, που θα φέρει ισορροπία στην αγορά.
Παράλληλα έχουμε σταθερή και συστηματική επαφή με τις ευρωπαϊκές ενώσεις καταναλωτών, διότι είμαστε μέλη της ευρωπαϊκής ομοσπονδίας ενώσεων καταναλωτών του BEUC.
Θεωρούμε ότι, για να αναχαιτιστεί το κύμα της ακρίβειας, χρειάζονται σοβαρές φορολογικές και ρυθμιστικές παρεμβάσεις με μέτρα διαρθρωτικού χαρακτήρα και όχι προσωρινού.
Τόσο η ελληνική όσο και η νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης δίνουν ευρύ περιθώριο επιλογών και προβλέπουν εργαλεία για ρυθμιστικές παρεμβάσεις, εποπτείας και ελέγχους.
Έχουμε καλέσει την Πολιτεία με δέσμη προτάσεων να αναλάβει πρωτοβουλίες, έτσι ώστε:Να αποσυνδεθεί από το Χρηματιστήριο ενέργειας η τιμή της κιλοβατώρας του ηλεκτρικού ρεύματος,να καταργηθεί η ρήτρα αναπροσαρμογής,(σ.σ.:υπενθυμίζεται ότι ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης έχει ζητήσει από τους ομολόγους του στην ΕΕ «πλαφόν στις τιμές του φυσικού αερίου, αποσύνδεση των τιμών του φυσικού αερίου με αυτές του ρεύματος και μια κοινή ευρωπαϊκή απάντηση στην ενεργειακή κρίση»). Επίσης, οι λογαριασμοί να περιορίζονται αποκλειστικά και μόνο στην κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας και να φύγουν οι χρεώσεις υπέρ τρίτων, τη μη διακοπή ρεύματος στους ευάλωτους καταναλωτές, την υιοθέτηση ευνοϊκών διακανονισμών για ληξιπρόθεσμες οφειλές για όλους τους καταναλωτές βάσει του εισοδήματός τους, την άμεση μείωση του παγίου των λογαριασμών ενέργειας και των έμμεσων φόρων, κυρίως ΦΠΑ και ΕΦΚ κ.λπ. Αναλυτικές πληροφορίες έχουμε στην ιστοσελίδα μας www.ekpizo.gr.
Μιλήσατε για μέτρα διαρθρωτικού χαρακτήρα πιο συγκεκριμένα;
Παρεμβαίνουμε και ασκούμε πιέσεις στα συναρμόδια υπουργεία, στη ΡΑΕ και στην Επιτροπή Ανταγωνισμού,ώστε να προχωρήσουν άμεσα στις απαραίτητες διαρθρωτικές αλλαγές και μεταρρυθμίσεις,για να αντιμετωπιστεί ουσιαστικά και μακροπρόθεσμα το θέμα της ενεργειακής εξάρτησης της χώρας.Για παράδειγμα, μια διαρθρωτική αλλαγή θα ήταν η αναβάθμιση της υπηρεσίας για την προστασία του καταναλωτή (σήμερα Γενική Διεύθυνση) σε μια ισχυρή Αρχή, που θα μεριμνά για την προστασία των καταναλωτών,όπως ισχύει σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Η προστασία του καταναλωτή την τελευταία δεκαετία έχει σημαντικά υποχωρήσει και υποβαθμιστεί θεσμικά και λειτουργικά. Τα θέματα είναι εξαιρετικά πολύπλοκα και απαιτείται εκπαίδευση, διαρκής ενημέρωση του καταναλωτή αλλά και επιβολή της νομιμότητας. Μια, συνεπώς, ισχυρή Αρχή θα επιτελούσε σημαντικό ρόλο στην κατεύθυνση αυτή.
Έχετε εικόνα ως ένωση από τα μέλη σας ή, γενικότερα, για το πώς βλέπουν στο σύνολό τους τα μέχρι τώρα μέτρα των επιδοτήσεων, αν τους ικανοποιούν και τι περιμένουν ακόμα;
Σε πρόσφατη έρευνα που πραγματοποίησε η ΕΚΠΟΙΖΩ για τα προβλήματα των λογαριασμών ηλεκτρικού ρεύματος, μία από τις ερωτήσεις ήταν:«Ποιο μέτρο θεωρείτε ότι είναι καλύτερο σχετικά με τη μείωση του ενεργειακού κόστους;».Σε ποσοστό 89,9% απάντησαν ότι επιθυμούν την κατάργηση της ρήτρας αναπροσαρμογής, ενώ το 42,7% την αξιοποίηση στοχευμένων μέτρων σε μια πράσινη μετάβαση (προγράμματα «Εξοικονομώ», Ενεργειακές κοινότητες/Συστήματα εκμετάλλευσης της ηλιακής ενέργειας κ.λπ.). Με χαμηλότερο ποσοστό (14,5%) απάντησαν θετικά για το μέτρο της επιδότησης των λογαριασμών ηλεκτρικής ενέργειας. Συνεπώς, η επιδότηση των λογαριασμών ενέργειας δεν θεωρείται από τους καταναλωτές ως αποτελεσματικό μέτρο προστασίας τους. Οι λόγοι είναι ότι αφενός δεν λύνει το πρόβλημα των υπέρογκων αυξήσεων στους λογαριασμούς ρεύματος και αφετέρου ότι είναι μέτρο που δεν αντιμετωπίζει το πρόβλημα αποτελεσματικά και μακροπρόθεσμα (σ.σ.,από τον Σεπτέμβριο, όπως δήλωσε ο υπουργός ΠΕΝ Κώστας Σκρέκας, δημιουργείται ένας μόνιμος μηχανισμός αντιστάθμισης κινδύνου, ο οποίος θα τροφοδοτείται από έναν νέο αποθεματικό λογαριασμό. Σε αυτόν θα κατευθύνεται μια εισφορά η οποία θα περιλαμβάνεται στους λογαριασμούς ΥΚΩ και δεν θα ξεπερνά το 1 λεπτό/KWh για τους οικιακούς καταναλωτές).
Η ΕΚΠΟΙΖΩ ζητά «να υπάρχει διαρκής και ουσιαστική εποπτεία για την καταπολέμηση των φαινομένων της αισχροκέρδειας και των αθέμιτων εμπορικών πρακτικών, στον χώρο της ενέργειας και όχι μόνο,ώστε να προστατευθούν οι καταναλωτές».
Προτεραιότητες πενταετίας
Η ΕΚΠΟΙΖΩ «έχει θέσει, την τελευταία ιδίως πενταετία, στις κεφαλαιώδεις προτεραιότητές της: την προστασία των καταναλωτών ενέργειας, δεδομένου ότι η ενέργεια είναι κοινωνικό αγαθό, και την υπεράσπιση των δικαιωμάτων τους απέναντι στις αθέμιτες, καταχρηστικές ή άλλες παράνομες πρακτικές, που θίγουν τα συμφέροντά τους, με δράσεις και προσφυγές αλλά και με προτάσεις προς τις εποπτικές αρχές».
του Φίλη Καϊτατζή
Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Παρασκήνιο
