Προειδοποίηση από τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας – Ποια είναι η κατάσταση στους χώρους αποθήκευσης φυσικού αερίου στην Ευρώπη
«Ο χειμώνας 2023/24 ήταν πιο ήπιος κατά μέσο όρο και συνοδεύτηκε από αρκετές περιόδους ψύχους και απότομη αύξηση της ζήτησης αερίου, γεγονός που υπογραμμίζει τη σημασία της ευελιξίας στον εφοδιασμό με φυσικό αέριο για την ενεργειακή ασφάλεια, σημειώνει ο ΙΕΑ (International Energy Agency).Στην ΕΕ πάντως,οι «δεξαμενές» αερίου ήταν σχεδόν πλήρεις, σε όλες τις χώρες-μέλη που διαθέτουν εγκαταστάσεις αποθήκευσης.
Η ΕΕ είναι ο μεγαλύτερος εισαγωγέας LNG στον κόσμο. Το 2023 εισήγαγε πάνω από 120 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα (bcm). Οι μεγαλύτεροι εισαγωγείς LNG είναι η Γαλλία, η Ισπανία, η Ολλανδία και το Βέλγιο και η Ιταλία».
Οι στόχοι του REPowerEU δείχνουν ότι «η ευρωπαϊκή ζήτηση φυσικού αερίου θα μειωθεί περισσότερο από το μισό έως το 2030».Το ευρωπαϊκό σχέδιο REPowerEU δρομολογήθηκε τον Μάιο του 2022, με αφορμή «τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, για να εξασφαλίσει η Ευρώπη προσιτή και βιώσιμη ενέργεια» – επίσης εισαγόμενη.Oι ΗΠΑ ήταν ο μεγαλύτερος εξαγωγέας (119 δις βαρέλια το 2023).
Ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας προβλέπει για το 2024 ότι«η παγκόσμια ζήτηση φυσικού αερίου θα αυξηθεί κατά μόλις 2,3%, αναθεωρημένη προς τα κάτω από 2,5%,μετά από ένα ήπιο πρώτο τρίμηνο.Η αύξηση της ζήτησης αναμένεται να επικεντρωθεί στις ταχέως αναπτυσσόμενες ασιατικές αγορές. Η βιομηχανία αναδεικνύεται ως ο κύριος μοχλός ανάπτυξης, ακολουθούμενη από τον οικιακό και εμπορικό τομέα.Οι γεωπολιτικές εντάσεις,όμως,θα μπορούσαν να στρεβλώσουν τις βραχυπρόθεσμες προοπτικές της αγοράς: Πιθανές καθυστερήσεις εκκίνησης σε νέες μονάδες υγροποίησης, ένα τεταμένο γεωπολιτικό πλαίσιο, τα επιδεινωμένα ζητήματα τροφοδοσίας σε έργα παλαιού τύπου και οι περιορισμοί στη ναυτιλία αντιπροσωπεύουν καθοδικούς κινδύνους για την τρέχουσα προοπτική της αγοράς».
Κατανάλωση αερίου
Η κατανάλωση φυσικού αερίου εκτιμάται ότι «αυξήθηκε κατά 2%, ή σχεδόν 40 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα, από έτος σε έτος (σε ετήσια βάση) κατά τη διάρκεια του χειμώνα 2023/24 στις αγορές που καλύπτονται στην τρέχουσα Τριμηνιαία Έκθεση Αερίου. Η αύξηση της ζήτησης υποστηρίχθηκε σε μεγάλο βαθμό από την υψηλότερη χρήση φυσικού αερίου στους τομείς της ενέργειας και της βιομηχανίας, ενώ ένας ασυνήθιστα ήπιος χειμώνας μείωσε τις απαιτήσεις θέρμανσης χώρων στις βασικές αγορές του Βόρειου Ημισφαιρίου. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, η ζήτηση φυσικού αερίου για κατοικίες και εμπορικούς σκοπούς μειώθηκε σχεδόν κατά 8% σε ετήσια βάση. Στην Ευρώπη υποχώρησε κατά περίπου 2% σε σύγκριση με τα ήδη πολύ χαμηλά επίπεδα του χειμώνα 2022/23».
Χώροι αποθήκευσης
Στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), οι χώροι αποθήκευσης ήταν γεμάτοι κατά 58% στα τέλη Μαρτίου, με τα αποθέματα να είναι 45% πάνω από τον μέσο όρο της πενταετίας. Οι «ενέσεις» αποθήκευσης –35% χαμηλότερες από τον μέσο όρο της πενταετίας– θα επαρκούσαν για να επιτευχθεί ο στόχος του επιπέδου πλήρωσης 90% της ΕΕ έως την έναρξη του χειμώνα 2024/2025, αναφέρει ο ΙΕΑ.
Η εξασφάλιση του ενεργειακού εφοδιασμού στην ΕΕ προέκυψε με το ξέσπασμα του πολέμου στην Ουκρανία:«Ένα από τα άμεσα μέτρα που συμφωνήθηκαν από τις χώρες της ΕΕ ήταν η αύξηση των αποθεμάτων αερίου, ώστε να εξασφαλιστεί επαρκής εφοδιασμός για τους Ευρωπαίους. Για τον σκοπό αυτόν, οι χώρες της ΕΕ, στο πλαίσιο του Συμβουλίου, εξέδωσαν κανονισμό τον Ιούνιο του 2022, ώστε να εξασφαλιστεί η πλήρωση της δυναμικότητας αποθήκευσης της ΕΕ και η κατανομή της δυναμικότητας σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση».
Βάσει του κανονισμού,«οι υπόγειες εγκαταστάσεις αποθήκευσης αερίου στην επικράτεια των κρατών-μελών έπρεπε να πληρωθούν τουλάχιστον κατά το 80 % της δυναμικότητας πριν από τον χειμώνα του 2022/2023 και κατά το 90 % πριν από τις επόμενες χειμερινές περιόδους.Ο κανονισμός τέθηκε αμέσως σε εφαρμογή. Τον Οκτώβριο του 2022, το επίπεδο πλήρωσης έφθασε το 90%. Καθ’ όλη τη διάρκεια του 2023, το επίπεδο πλήρωσης ήταν σημαντικά υψηλότερο από ό,τι τα προηγούμενα έτη».
Τα «περισσότερα κράτη-μέλη της ΕΕ διαθέτουν εγκαταστάσεις αποθήκευσης αερίου στο έδαφός τους. Η δυναμικότητα αποθήκευσης πέντε χωρών (Γερμανία, Ιταλία, Γαλλία, Κάτω Χώρες και Αυστρία) αντιπροσωπεύει τα δύο τρίτα της συνολικής δυναμικότητας της ΕΕ. Τα κράτη-μέλη με μικρότερες δυνατότητες αποθήκευσης συνεργάζονται με τα κράτη-μέλη που διαθέτουν μεγαλύτερες εγκαταστάσεις, προκειμένου να εξασφαλίζουν τα αποθέματά τους».
Σύμφωνα με τον κανονισμό, «οι χώρες που δεν διαθέτουν εγκαταστάσεις αποθήκευσης θα πρέπει να αποθηκεύουν το 15% της ετήσιας εγχώριας κατανάλωσης αερίου σε δεξαμενές που βρίσκονται σε άλλα κράτη-μέλη και έτσι έχουν πρόσβαση σε αποθέματα αερίου που είναι αποθηκευμένα σε άλλες χώρες».
Πύλες εισαγωγής
Η Ελλάδα είναι μία από τις λίγες ευρωπαϊκές χώρες που δεν διαθέτει αποκλειστικές εγκαταστάσεις αποθήκευσης φυσικού αερίου. Oι αποθήκες LNG στη Ρεβυθούσα με δυναμικότητα 1.54 TWh/έτος καλύπτουν μόλις το 2,7% της συνολικής εγχώριας κατανάλωσης (2022).
Σύμφωνα με τον Διαχειριστή Εθνικού Συστήματος Φυσικού Αερίου (ΔΕΣΦΑΑΕ) το 2023,ο Τερματικός Σταθμός της Ρεβυθούσας αποτέλεσε την κύρια πύλη εισαγωγής φυσικού αερίου στη χώρα μας,με δεύτερο σημείο εισόδου το Σιδηρόκαστρο, οι ροές του οποίου μειώθηκαν κατά 20,82% συγκριτικά με την ίδια περίοδο του 2022.
Οι εισαγωγές φυσικού αερίου ανήλθαν σε 67,71 TWh (τεραβατώρες), καταγράφοντας μείωση κατά 21,41% σε σύγκριση με τις 86,16 TWh το 2022. Οι μεγαλύτερες ποσότητες εισήλθαν στη χώρα από τον Τερματικό Σταθμό LNG της Ρεβυθούσας, που κάλυψε ποσοστό 43,55% των εισαγωγών. Ειδικότερα, εκφορτώθηκαν περίπου 28,52 TWh LNG από 41 δεξαμενόπλοια από 7 χώρες. Οι ΗΠΑ παρέμειναν ο μεγαλύτερος εισαγωγέας LNG στη χώρα μας (10,75 TWh) με ποσοστό 37,69%. Στη δεύτερη θέση βρέθηκαν οι εισαγωγές από τη Ρωσία (8,38 TWh), ενώ ακολούθησαν η Αίγυπτος (3,5 TWh), η Αλγερία (3,47 TWh), η Νορβηγία (0,97 TWh), η Νιγηρία (0,94 TWh) και η Ισπανία (0,51 TWh). (TWh:είναι μια μονάδα ενέργειας που αντιπροσωπεύει ένα τρισεκατομμύριο Wh [βατώρες]. Μια κιλοβατώρα ισοδυναμεί με σταθερή ισχύ ενός κιλοβάτ που «τρέχει» για μία ώρα).
Πλωτές μονάδες
Περίπου το 75% της δυναμικότητας εισαγωγής LNG που προστέθηκε στην ΕΕ από το 2022 ήταν πλωτές μονάδες αποθήκευσης και επαναεριοποίησης (FSRU), σύμφωνα με τη ρυθμιστική αρχή ενέργειας της ΕΕ, ACER.
Το 2024 και στα τέλη του 2025 αναμένεται –καλώς εχόντων των πραγμάτων– να λειτουργούν στη χώρα μας τα FSRU (Floating Storage and Regasification Unit), οι πλωτές δηλαδή μονάδες αποθήκευσης και αεριοποίησης φυσικού αερίου. Οι δυνατότητες διακίνησης αερίου (Βουλγαρία, Β. Μακεδονία, Ρουμανία, Σερβία, Μολδαβία και Ουκρανία, περιλαμβανομένης φυσικά της Ελλάδας) θα είναι περίπου 22,5 δισ. κυβικά μέτρα.
· 30 Απριλίου παραδίδεται η εμπορική λειτουργία του FSRU Αλεξανδρούπολης, εταιρείας Gastrade, χωρητικότητας 153.500 κυβικών μέτρων LNG και FSRU επίσης της Gastrade ανοιχτά της Αλεξανδρούπολης, με ικανότητα αποθήκευσης 170.000 κ.μ. LNG –λειτουργία 2025.
· «Διώρυγα Gas»νοτιοδυτικά διυλιστηρίου της Motor Oil, στους Αγ. Θεοδώρους Κορινθίας. Δυνατότητα αποθήκευσης έως 210.000 κυβικά.
· Thessaloniki FSRU Elpedison στον Θερμαϊκό Κόλπο, ανοιχτά της Θεσσαλονίκης, συνολικής χωρητικότητας 140.000-170.000 κ.μ.
· «Argo FSRU» της Mediterranean Gas,ανοιχτά του Βόλου. δυναμικότητα επαναεριοποίησης 5,2 bcm φυσικού αερίου ετησίως.
Στην υπόλοιπη ΕΕ, η Γερμανία σχεδιάζει να λειτουργήσει έξι FSRU, η Γαλλία (Total Energies) ετοιμάζεται να θέσει σε λειτουργία το «Cape Ann FSRU» και η Ιταλία έχει εγκαταστήσει μια μονάδα Storage and Regasification Unit, στην παραθαλάσσια πόλη Piombino, στην επαρχία Λιβόρνο – περιφέρεια Τοσκάνης.
ACER: Αποκορύφωση LNG το 2024
H ρυθμιστική αρχή ενέργειας της ΕΕ, ACER (European Union Agency for the Cooperation of Energy Regulators), εκτιμά ότι«η ζήτηση LNG της ΕΕ είναι πιθανό να φτάσει στο αποκορύφωμά της το 2024. Αυτό οφείλεται στις μειώσεις της ζήτησης δομικού αερίου λόγω των φιλόδοξων στόχων της ΕΕ για την αλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές».
«Δεκαεννέα παγκόσμια έργα υγροποίησης υπό κατασκευή πρόκειται να ενισχύσουν την παραγωγή LNG κατά περίπου 200 εκατομμύρια τόνους έως το 2030, που ισοδυναμεί με το ήμισυ του τρέχοντος έτους εμπορίου».
του Φίλη Καϊτατζή
Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Παρασκήνιο
