Διεξάγεται πάνω από το 90% του παγκόσμιου εμπορίου, φιλοξενείται το 80% του συνόλου της ζωής και παρέχεται τροφή για περισσότερους από 3 δισ. ανθρώπους
Η ένατη Διεθνής Διάσκεψη για τους ωκεανούς, η οποία πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα (9η Our Ocean Conference – OOC 2024) από 15 έως 17 Απριλίου, στην οποία ήμασταν προσκεκλημένοι, ξεκίνησε το 2014, «ως πρωτοβουλία του υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ και του πρώην υπουργού Εξωτερικών Τζον Κέρι, για να επιστήσει την προσοχή στη διεθνή κοινότητα για τις σοβαρές απειλές που αντιμετωπίζουν παγκοσμίως οι ωκεανοί. Και για την ανάληψη συγκεκριμένης δράσης σε όλο τον κόσμο, για την υποστήριξη της θαλάσσιας διατήρησης και της βιώσιμης ανάπτυξης».
Από το 2014, τα Our Ocean Conferences «έχουν δημιουργήσει περισσότερες από 2.500 ανακοινώσεις-δεσμεύσεις (commitments) για την προστασία των ωκεανών, αξίας σχεδόν 128 δισεκατομμυρίων δολαρίων».
Στην 8η διάσκεψη Our Ocean Conference (OOC 8), που έγινε το 2023 στον Παναμά, «οι Ηνωμένες Πολιτείες έκαναν 77 ανακοινώσεις, αξίας σχεδόν 6 δισεκατομμυρίων δολαρίων». Συνολικά στον Παναμά, ανακοινώθηκαν «περισσότερες από 360 δεσμεύσεις, που αντιστοιχούν σε ποσό άνω των 22 δισ. δολαρίων».
Από την πρώτη κιόλας διάσκεψη του Our Ocean το 2014, «οι συμμετέχοντες με δεσμεύσεις τους προστάτευσαν περισσότερα από 5 εκατομμύρια τετραγωνικά μίλια ωκεανού». Οι ωκεανοί καλύπτουν έκταση που ξεπερνά τα 360 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα της γήινης επιφάνειας.
Η 9η Διάσκεψη, OOC 9, η οποία πραγματοποιήθηκε στη χώρα μας στο Ίδρυμα «Σταύρος Νιάρχος», πέτυχε 469 δεσμεύσεις για την προστασία των θαλασσών, συνολικού ύψους 11,35 δισ. δολαρίων, και 21 ελληνικές δεσμεύσεις, με προϋπολογισμό άνω των 800 εκατ. δολαρίων. Παράλληλα ανακοινώθηκε η εκκίνηση του Ταμείου Απανθρακοποίησης (Decarbonization Fund) για τα ελληνικά νησιά, με χρηματοδότηση από τα δικαιώματα του Ευρωπαϊκού Συστήματος Εμπορίας Εκπομπών.
Μερικές από τις βασικότερες δεσμεύσεις της χώρας μας (13 από τις 21 δεσμεύσεις της οποίας αφορούν το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας) είναι:
· Η δημιουργία δύο μεγάλων θαλάσσιων εθνικών πάρκων, ενός στο Ιόνιο και ενός στο Αιγαίο, τα οποία αυξάνουν το μέγεθος των Θαλάσσιων Προστατευόμενων Περιοχών της Ελλάδας κατά 80%.
· Η απαγόρευση της αλιείας με μηχανότρατες στα εθνικά θαλάσσια πάρκα έως το 2026 και σε όλες τις Θαλάσσιες Προστατευόμενες Περιοχές έως το 2030.
· Η καθιέρωση εθνικού συστήματος παρακολούθησης και επιτήρησης των Θαλάσσιων Προστατευόμενων Περιοχών.
· Η απομάκρυνση των πλαστικών απορριμμάτων από τα ύδατα κατά 50% και των μικροπλαστικών κατά 30% έως το 2030, σε σχέση με το 2019.
Κάθε Διάσκεψη OOC εστιάζει σε έξι τομείς δράσης: Θαλάσσιες Προστατευόμενες Περιοχές, Βιώσιμη γαλάζια οικονομία, Αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, Ναυτική Ασφάλεια, Βιώσιμη αλιεία, Θαλάσσια ρύπανση.
Γεννήτριες οξυγόνου
Η Our Ocean Conference σημειώνει ότι οι θάλασσες του πλανήτη, οι ωκεανοί, ως ρυθμιστές του κλίματος, είναι οι μεγαλύτερες δεξαμενές άνθρακα στον πλανήτη, απορροφώντας το μεγαλύτερο μέρος της θερμότητας, που προκαλείται από τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, και είναι η μεγαλύτερη γεννήτρια οξυγόνου στη Γη, καθιστώντας την προστασία τους προτεραιότητα για την κοινωνία.
Οι κλιματικές πιέσεις στους ωκεανούς γίνονται όλο και πιο εμφανείς, αναφέρεται στην Ειδική Έκθεση της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή IPCC. Οι συνέπειες σε παγκόσμια κλίμακα είναι πολλές και προφανείς: άνοδος της στάθμης της θάλασσας, ακραίες καιρικές συνθήκες, οξύνιση των ωκεανών, νεκρές ζώνες.
Περιβαλλοντικές επιπτώσεις
Οι θαλάσσιες μεταφορές «παρόλο που προκαλούν τις λιγότερες περιβαλλοντικές επιπτώσεις από άλλες δραστηριότητες, εξακολουθούν να είναι υπεύθυνες για τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου».
Για το ζήτημα της ναυτιλίας η Karin Orsel, πρώτη γυναίκα πρόεδρος στην ιστορία της Ένωσης των Εφοπλιστικών Φορέων της Ευρώπης (European Community Shipowners’ Associations ECSA), επανέλαβε στη Διεθνή Διάσκεψη «τη δέσμευση των Ευρωπαίων εφοπλιστών να συμβάλουν στην επίτευξη του στόχου της ΕΕ, να γίνει η πρώτη ήπειρος με ουδέτερο ισοζύγιο άνθρακα έως το 2050. Η ευρωπαϊκή ναυτιλία, είπε, διαδραματίζει στρατηγικό ρόλο στην επίτευξη του κλιματικού στόχου της ΕΕ Fit-for-55 (να μειωθούν οι καθαρές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55%) έως το 2030 και του στόχου net zero έως το 2050. Η πράσινη-ψηφιακή μετάβαση θα απαιτήσει και την αναβάθμιση και την επανεκπαίδευση 800.000 ναυτικών τα επόμενα 10 χρόνια. Ο ευρωπαϊκός στόλος είναι ένας από τους μεγαλύτερους στον κόσμο, αντιπροσωπεύοντας το 39,5% του παγκόσμιου ναυτιλιακού στόλου».
Στρατηγική ΙΜΟ
Οι πλοιοκτήτες της ΕΕ υποστηρίζουν τη στρατηγική του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (ΙΜΟ) για το κλίμα και θέλουν να αποτελούν μέρος της λύσης μέσω της συνεχούς επένδυσής τους σε καινοτόμες και βιώσιμες λύσεις. Αυτήν τη στιγμή, η διεθνής ναυτιλία είναι δέσμια ορυκτών καυσίμων. Η πλήρης απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές απαιτεί εναλλακτικά καύσιμα πλοίων χαμηλών ή μηδενικών εκπομπών άνθρακα ή/και πρωτοποριακών τεχνολογιών, για να γίνουν ευρέως διαθέσιμα.
Ωστόσο, ορισμένες από τις συμβάσεις του ΙΜΟ δεν έχουν ακόμη επικυρωθεί από αρκετά κράτη-μέλη, συμπεριλαμβανομένων εκείνων της ΕΕ –όπως είναι, για παράδειγμα, η Διεθνής Σύμβαση για την ευθύνη και την αποζημίωση για ζημίες σε σχέση με τη θαλάσσια μεταφορά επικίνδυνων και επιβλαβών ουσιών, το 1996 (η σύμβαση HNS), και το πρωτόκολλο του 2010.
Νέες τεχνολογίες
Η πλήρης απανθρακοποίηση της ναυτιλίας φυσικά δεν είναι εύκολη υπόθεση χωρίς νέες τεχνολογίες και εναλλακτικά ασφαλή καύσιμα τα οποία θα είναι διαθέσιμα σε παγκόσμιο επίπεδο, υποστήριξε στην 9η Our Ocean Conference ο Δημήτρης Φαφαλιός, πρόεδρος της International Association of Dry Cargo Shipowners – Intercargo. Η ναυτιλία, είπε, είναι ο πιο ενεργειακά αποδοτικός τρόπος μεταφοράς. Είναι πιο αποδοτική περίπου πέντε φορές από τις οδικές μεταφορές και 100 έως 120 φορές πιο αποδοτική από τις αεροπορικές μεταφορές.
Κατά την τελετή λήξη της 9ης Our Ocean 2024, ο υπουργός ΠΕΝ Θόδωρος Σκυλακάκης παρέδωσε τη «σκυτάλη» στον αναπληρωτή υπουργό Ωκεανών και Αλιείας της Νότιας Κορέας Myeong-dal Song για τη διεξαγωγή του 10ου OOC, που θα πραγματοποιηθεί στο Μπουσάν της Νότιας Κορέας το 2025.
Προστασία φυσητήρων
Κατά τη διάρκεια του 9ου Our Ocean Conference, το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, ο Οργανισμός Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής και η διεθνής οργάνωση για τη διατήρηση της θαλάσσιας ζωής OceanCare και την περιβαλλοντική δεξαμενή σκέψης The Green Tank ανακοίνωσαν τη δέσμευσή τους: Να διασφαλίσουν την εφαρμογή του συστήματος «SAvE Whales» στο Στενό των Κυθήρων. «Αυτή η καινοτόμα τεχνολογία έχει σχεδιαστεί ως συμπληρωματικό εργαλείο για την προστασία των απειλούμενων φυσητήρων από συγκρούσεις με πλοία σε περιοχές όπου δεν είναι δυνατή η διαφοροποίηση της διαδρομής τους. Οι συγκρούσεις με πλοία αναγνωρίζονται ως η κύρια απειλή για τους φυσητήρες στην Ανατολική Μεσόγειο. Η Ελληνική Τάφρος, που εκτείνεται ανάμεσα στο Ιόνιο, τη Νότια Κρήτη και τη Θάλασσα του Λεβάντε, αποτελεί βασικό θαλάσσιο οικότοπο για αυτό το είδος, αλλά και περιοχή υψηλού κινδύνου για συγκρούσεις με πλοία, καθώς από αυτήν την περιοχή διέρχονται περίπου 30.000 μεγάλα πλοία ετησίως. Από το 1992 έως το 2021, περισσότεροι από τους μισούς φυσητήρες που εκβράστηκαν στις ελληνικές ακτές έφεραν εμφανή σημάδια σύγκρουσης με πλοία». Ο Nicolas Entrup, διευθυντής Διεθνών Συνεργασιών στην OceanCare, δήλωσε ότι η OceanCare θα συνδράμει με 700.000 ευρώ στη χρηματοδότηση αυτής της καινοτόμου προσέγγισης που αναπτύχθηκε από Έλληνες ερευνητές».
του Φίλη Καϊτατζή
Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Παρασκήνιο
