Ο Κωνσταντίνος Βλαχόπουλος, MSc Environment Μanagement, τομεάρχης Περιβάλλοντος και Ενέργειας του κόμματος των Οικολόγων Πράσινων (μέλους του Ευρωπαϊκού Πράσινου Κόμματος) θεωρεί  αλλού δικαιολογημένες και αλλού αδικαιολόγητες τις αντιδράσεις των τοπικών κοινωνιών για την εγκατάσταση ανεμογεννητριών, οι οποίες παράγουν περισσότερη ωφέλιμη ενέργεια από άλλες τεχνολογίες ΑΠΕ,  που όμως  είναι και αυτές σε μεγάλο βαθμό εισαγόμενες και στα χέρια των μεγάλων παικτών.

Ποια είναι η γνώμη σας α) για τις αντιδράσεις που εγείρονται από τοπικές  κοινωνίες, οι οποίες  δέχονται ή πρόκειται να δεχθούν αιολικά στις περιοχές τους –νησιωτικές και ηπειρωτικές– και β) ποια είναι τα συν και τα πλην από την εγκατάσταση αιολικών στη χώρα μας;

α) Οι αντιδράσεις που εγείρονται κατά των αιολικών πάρκων από τις τοπικές κοινωνίες κατατάσσονται σε δύο κατηγορίες: Στην πρώτη, είναι οι δικαιολογημένες αντιδράσεις συλλόγων και πρωτοβουλιών πολιτών κατά μεγάλων αιολικών που εγκαθίστανται σε προστατευόμενες περιοχές ή σε περιοχές που ενδημούν σπάνια και προστατευόμενα είδη πανίδας. Αυτό εκτιμάται ότι είναι ιδιαίτερα αρνητικό για μια χώρα σαν την Ελλάδα, όπου, σε αντίθεση με τις χώρες της Κεντρικής και της Βόρειας Ευρώπης, έχει διατηρήσει σε ικανοποιητικό βαθμό τη φυσική χλωρίδα και πανίδα – σ’ αυτό βεβαίως έχει βοηθήσει το ανάγλυφο της χώρας με τις συνεχείς και υψηλές οροσειρές.

Στη δεύτερη, κατατάσσονται οι αδικαιολόγητες και πολλές φορές ακραίες αντιδράσεις τοπικών κοινωνιών, με πολύ κακή πληροφόρηση, ενδεχομένως και με παραπληροφόρηση, κατά μικρών αιολικών πάρκων που εγκαθίστανται σε περιοχές ήσσονος φυσικής σημασίας και κοντά σε υπάρχοντα ηλεκτρικά και οδικά δίκτυα.  Στις περιπτώσεις αυτές διαδίδονται ανήκουστες και εντελώς αβάσιμες κατηγορίες κατά της αιολικής ενέργειας γενικά.  Αυτές οι αντιδράσεις ωφελούν τα ορυκτά καύσιμα (πετρέλαιο, λιγνίτη, άνθρακα, ορυκτό αέριο κ.ά.) και συνήθως έχουν βάση τον ψυχολογικό συντηρητισμό, ο οποίος αντιστρατεύεται οτιδήποτε καινούργιο.

Επομένως, κάθε περίπτωση εγκατάστασης ανεμογεννήτριας ή αιολικού πάρκου πρέπει να αντιμετωπίζεται διαφορετικά.  Όσο οι τοπικές κοινωνίες ενημερώνονται σωστά, τόσο θα γνωρίζουν τα θετικά και τα αρνητικά από την εγκατάσταση αιολικών και θα αντιδρούν ορθολογικά και προς όφελος του τοπικού και ευρύτερου περιβάλλοντος. Βεβαίως, η ενημέρωση αυτή, που συνήθως γίνεται κατά τη διάρκεια της περιόδου διαβούλευσης, είναι συνήθως ελλιπής και μεροληπτική, προς τη μία ή την άλλη πλευρά, ή δεν έχει γίνει καθόλου με τρόπο που να μπορεί να είναι προσβάσιμη σε όλους (π.χ. σε απομακρυσμένα χωριά).

β)  Από άποψη ασυμβατότητας προς την προστασία του περιβάλλοντος και της κοινωνικής συνοχής, έπονται τα πολυπληθή αιολικά πάρκα που αποτελούνται από γιγάντιες ανεμογεννήτριες και εγκαθίστανται σε προστατευόμενες περιοχές. Σε ορισμένες περιπτώσεις, που δεν είναι σπάνιες,  τέτοια αιολικά πάρκα μετατρέπουν παρθένες  φυσικές περιοχές σε βιομηχανικές με αναμενόμενες σοβαρές και μη αντιστρεπτές επιπτώσεις στο περιβάλλον (περίπου 3.523 ανεμογεννήτριες, δηλαδή το 1/3 των συνολικά εγκεκριμένων ανεμογεννητριών από τη ΡΑΕ), ενώ δεν θα πρέπει να θεωρείται αμελητέα η διάσπαση του φυσικού χώρου από τα συνοδά έργα οδοποιίας και μεταφοράς της ενέργειας.

Το θετικό τους στοιχείο είναι ότι, με μικρότερο αρχικό κόστος εγκατάστασης από άλλες μεταβλητές ΑΠΕ (όπως π.χ. τα φωτοβολταϊκά), παράγουν περισσότερη ωφέλιμη ενέργεια.

Στα αρνητικά τους είναι ότι σε μεγάλο βαθμό  είναι εισαγόμενες, αφού κατασκευάζονται εξ ολοκλήρου στο εξωτερικό και δεν δημιουργούν σημαντική απασχόληση στον τοπικό ή τον ευρύτερο πληθυσμό. Επίσης, στα δευτερεύοντα αρνητικά οικονομικά χαρακτηριστικά τους συγκαταλέγεται η μεταβλητότητα της παραγωγής, που αναγκάζει τον διαχειριστή του ηλεκτρικού δικτύου να διατηρεί σε εφεδρεία άλλες μονάδες συμβατικής παραγωγής ρεύματος (ορυκτού αερίου στην ηπειρωτική χώρα και πετρελαίου στα νησιά), αλλά αυτό το κόστος δεν ξεπερνάει το 5% της αξίας του παραγόμενου ηλεκτρικού ρεύματος.

Σε τελική ανάλυση, η αιολική  είναι μια ακριβή ή μια φθηνή ενέργεια;

Τα τελευταία χρόνια, το κόστος των ΑΠΕ μειώνεται διαρκώς (σύμφωνα με στοιχεία της Διεθνούς Υπηρεσίας Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας ΙRΕΝΑ). Μέσω του Ειδικού Τέλους Μείωσης Εκπομπών Αερίων Ρύπων (ΕΤΜΕΑΡ) στους λογαριασμούς της ΔΕΗ, ο καταναλωτής έχει ήδη «επιδοτήσει» τις ΑΠΕ με 11,3 δισ. ευρώ τα τελευταία 10 χρόνια.  Αν και οι επιδοτήσεις για την εγκατάσταση αιολικών σταθμών έχουν σταματήσει εδώ και χρόνια, υπάρχουν ακόμη άδειες προς υλοποίηση που προέρχονται από την εποχή των επιδοτήσεων. Η παραγόμενη ενέργεια από τους  Αιολικούς Σταθμούς Παραγωγής Ενέργειας (ΑΣΠΗΕ) μπορεί να ανταγωνιστεί την ηλεκτρική ενέργεια από μονάδες φυσικού αερίου, πετρελαίου αλλά και λιγνίτη / άνθρακα.  Επιπλέον, οι ΑΣΠΗΕ έχουν σχεδόν μηδενικό εξωτερικό κόστος, ενώ οι συμβατικές μορφές παραγωγής έχουν τεράστιο εξωτερικό κόστος, που πολλές φορές λησμονούμε, όταν κάνουμε την οικονομική σύγκριση μεταξύ διάφορων μορφών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας.  Ας μην ξεχνάμε και την απόσβεση των οικονομικών επιπτώσεων, που μας επιφυλάσσει το ζοφερό μέλλον της κλιματικής αλλαγής.

Θεωρείτε προτιμότερο να αναπτύσσονται με όριο την κάλυψη των τοπικών ενεργειακών αναγκών;

Θα πρέπει να διευκρινίσουμε, εάν αναφερόμαστε γενικά στις ενεργειακές ανάγκες της χώρας (που περιλαμβάνουν και τις θερμικές, χημικές, ειδικές βιομηχανικές) ή μόνο στην ηλεκτρική ενέργεια. Ο κτιριακός τομέας της χώρας απορροφά περίπου το 40% της συνολικής ενέργειας και εκεί υπάρχουν μεγάλα περιθώρια εξοικονόμησης στη θερμική ενέργεια (για θέρμανση ή για δροσισμό), με τη χρήση κυρίως παθητικών ηλιακών συστημάτων, ανανεώσιμης βιομάζας που απορρίπτεται, αβαθούς γεωθερμίας και βιοαερίου από αστικά και γεωργικά απόβλητα. Η ενεργειακή αυτονομία από ΑΠΕ, με όσο το δυνατόν πιο σταθερά χαρακτηριστικά προσφοράς, ειδικά για τα νησιά, είναι η καλύτερη λύση. Ριζική αλλαγή στην αντιμετώπιση των καθημερινών αναγκών και την προσαρμογή τους στον ρυθμό, που παρέχονται από φυσικές και ήπιες μορφές ενέργειας. Η ενεργειακή εξοικονόμηση είναι η αρχή του νήματος για την αλλαγή του σημερινού ενεργοβόρου μοντέλου. Απαιτείται τοπικός σχεδιασμός και προσαρμογή στις ιδιαίτερες συνθήκες κάθε περιοχής, με γνώμονα την ελάχιστη πρόκληση βλάβης και με την κατάλληλη επιλογή από το πλήθος των επιλογών ΑΠΕ.

Πόσο σημαντική η  συμβολή της στην ηλεκτροδότηση της χώρας ;

Το 2020, η εγκατεστημένη αιολική ισχύς στην Ελλάδα έφτασε τα 4.114 MW.  Την ίδια χρονιά (2020) όλες οι ΑΠΕ παρήγαγαν πάνω από το 18%, στην τελική κατανάλωση ενέργειας, επιτυγχάνοντας τον στόχο της ΕΕ.  Αν γίνουν πράξη όλα τα σχέδια ΑΣΠΗΕ  (υπολογίζονται 11.006 ανεμογεννήτριες) που έχουν πάρει την έγκριση της ΡΑΕ, τότε αυτές θα παρέχουν 8.300 MW.  Δηλαδή, χωρίς τη συμβολή άλλων ΑΠΕ, μόνο οι αιολικοί σταθμοί θα  υπερκαλύψουν τον στόχο για διείσδυση των ΑΠΕ κατά 35% έως το 2030. Με μια διαφορετική πολιτική, π.χ. με την προώθηση εγκατάστασης μικρών φωτοβολταϊκών (Φ/Β) σε στέγες, έχουμε τη δυνατότητα να παράγουμε 17.090 GWh ετησίως μόνο από Φ/Β στις στέγες, ποσότητα που αντιστοιχεί στο 32% της ετήσιας κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας ή στο ρεύμα που  αντιστοιχεί στους 5 λιγνιτικούς σταθμούς της Πτολεμαΐδας.

Σε σχέση με άλλες ΑΠΕ, πού θα κατατάσσατε την αιολική στο ενεργειακό μείγμα της χώρας ;

Ένα Σύγχρονο Ειδικό Χωροταξικό Σχέδιο θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει όλες τις διαφορετικές μορφές ΑΠΕ σε ένα λογικό ισοζύγιο κατανομής και με μελλοντικές προοπτικές που ήδη διαγράφονται. Είναι πολύ χρήσιμη σε μικρές εφαρμογές τοπικής και οικιακής χρήσης, σε συνδυασμό με φωτοβολταϊκά και άλλες.

Λέγεται ότι  ότι είναι προνόμιο των λίγων μεγάλων. Ποια είναι η άποψή σας;

Ναι, όπως είναι διαμορφωμένο το καθεστώς αδειοδότησης και χρηματοδότησης στην Ελλάδα, προωθούνται αποκλειστικά μεγάλοι παίκτες στον χώρο της ηλεκτρικής ενέργειας.  Αυτό είναι λάθος, θα έπρεπε να παρέχονται κίνητρα και στον μικρό παραγωγό, όχι μόνο για ΑΣΠΗΕ αλλά και για άλλες μορφές ΑΠΕ.  Ας αναλογιστούμε ότι σε χώρες της Κεντρικής Ευρώπης, όπως η Γερμανία, το Βέλγιο, η Ολλανδία, η Δανία, η πλειοψηφία των εγκαταστάσεων ΑΠΕ ανήκει σε μικροϊδιοκτήτες και συνεταιρισμούς.

Συμμερίζεστε την άποψη ότι (ιδιαίτερα) οι ανεμογεννήτριες απαιτούν σπάνιες γαίες, γεγονός που αυξάνει  το κόστος τους;

Οι εγκαταστάσεις ΑΠΕ δεν χρησιμοποιούν πόρους που είναι σπάνιοι στη φύση, αλλά αυτό είναι και ένα κριτήριο για την αξιολόγησή τους. Σπάνιες γαίες χρησιμοποιούνται για την παραγωγή διάφορων προϊόντων, με πιο σημαντικά τους ειδικούς μόνιμους μαγνήτες μεγάλης απόδοσης και χαμηλού βάρους, που χρησιμοποιούνται κυρίως στις μηχανές με τεχνολογία άμεσης κίνησης, την οποία εγκαταλείπουν τα τελευταία χρόνια οι κατασκευαστές χερσαίων ανεμογεννητριών. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι ανεμογεννήτριες αποτελούνται σε μεγάλο ποσοστό από ανακυκλώσιμα υλικά και μετά το πέρας ζωής τους μπορούν σχετικά εύκολα να αποξηλωθούν και να αποσταλούν προς ανακύκλωση.  Το δυσκολότερο κομμάτι τους σε θέμα ανακύκλωσης είναι τα πτερύγιά τους από ανθρακονήματα, αλλά αντιμετωπίζονται όπως όλα τα συνθετικά υλικά της καθημερινότητας.  Κατά τα άλλα αποτελούνται κυρίως από χάλυβα, χαλκό, αλουμίνιο και συνθετικά λιπαντικά, όλα ανακυκλώσιμα στα υπάρχοντα ρεύματα ανακύκλωσης.  Εδώ, κυρίως, θα έπρεπε να πείσουμε την Πολιτεία να κάνει υποχρεωτική την αποξήλωση των ανεμογεννητριών από τους εγκαταστάτες τους μετά το πέρας ζωής τους.

Εκσυγχρονισμός δικτύου

«Η αιολική ενέργεια μπορεί να είναι στοχαστική, όπως άλλωστε και η ηλιακή ενέργεια, αλλά το μεγάλο και διανεμημένο πλήθος αιολικών πάρκων, συνδεμένων πάνω στο εθνικό δίκτυο, παράγει τελικά μια αρκετά σταθερή ηλεκτρική ενέργεια», υποστηρίζει ο  Κωνσταντίνος Βλαχόπουλος, Τομεάρχης Περιβάλλοντος και Ενέργειας των Οικολόγων Πράσινων.  «Τα 4-5 κύρια αιολικά ρεύματα στην Ελλάδα είναι ανεξάρτητα μεταξύ τους, με αποτέλεσμα να υπάρχει σχεδόν πάντα ενέργεια που παράγεται από τον άνεμο και να τροφοδοτεί το διασυνδεμένο δίκτυο της ηπειρωτικής χώρας.  Φυσικά, υπάρχουν και περιπτώσεις που επικρατεί άπνοια σε ολόκληρη τη χώρα, αλλά γι’ αυτό υπάρχει η εφεδρεία από άλλες μορφές ΑΠΕ ή/και συμβατικές πηγές ενέργειας. Επιπλέον, απαιτείται, όπως και για την περαιτέρω ανάπτυξη των φωτοβολταϊκών σταθμών, εκσυγχρονισμός του δικτύου μεταφοράς και διανομής ρεύματος».

του Φίλη Καϊτατζή

Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Παρασκήνιο

 *Στις θέσεις και το υλικό της συνέντευξης συνέβαλλε και η Θεματική  Ομάδα Ενέργειας των Οικολόγων Πράσινων

 

 

Post Views: 505