Απλοποίηση διαδικασιών ώστε να επιταχυνθεί η έκδοση συντάξεων επιχειρείται με τον νόμο 4798/2021 και διατάξεις του υπουργείου Εργασίας. Κλειδί του νέου πλαισίου για τις εκκρεμείς συντάξεις είναι ο περιορισμός της γραφειοκρατίας, ενώ την ίδια στιγμή η υποχρεωτική χορήγηση προσωρινής σύνταξης σε περισσότερους δικαιούχους εξασφαλίζει το επίπεδο διαβίωσης των συνταξιούχων, μέχρι να λάβουν την οριστική τους σύνταξη.

Συγκεκριμένα, για τους ασφαλισμένους του ΟΓΑ θεσπίζεται αναδρομική εξαίρεση από την ασφάλιση στον τέως ΟΑΕΕ για το διάστημα έως 31/12/2016, σε επαγγελματίες που ασφαλίζονταν λανθασμένα στον ΟΓΑ, και διαγραφή των οφειλών τους.

Οι ασφαλιστικές εισφορές που είχαν καταβάλει στον ΟΓΑ θεωρούνται ως ορθά καταβληθείσες και οι οφειλές που είχαν βεβαιωθεί υπέρ ΟΑΕΕ διαγράφονται. Η συγκεκριμένη διάταξη εφαρμόζεται και σε εκκρεμείς αιτήσεις, άρα διευκολύνονται πολλοί εν αναμονή συνταξιούχοι να λάβουν τη σύνταξή τους, τελικά, από τον ΕΦΚΑ-τέως ΟΓΑ, χωρίς να τους εμποδίζουν οι οφειλές.

Δυνατότητα προσυνταξιοδοτικής βεβαίωσης

Οι αρμόδιες υπηρεσίες θα υποχρεούνται να δέχονται αιτήσεις χορήγησης προσυνταξιοδοτικής βεβαίωσης από ασφαλισμένους την τελευταία διετία πριν από τη συμπλήρωση του ορίου ηλικίας. Η έκδοση της συγκεκριμένης βεβαίωσης είναι κομβικής σημασίας, καθώς, αν τα ένσημα είναι καταμετρημένα και ο χρόνος ασφάλισης βεβαιωμένος, όταν ο ασφαλισμένος θα υποβάλει αίτημα συνταξιοδότησης, η σύνταξή του θα εκδίδεται πολύ γρηγορότερα. Έως σήμερα, πολύ συχνά οι υπηρεσίες του ΕΦΚΑ δεν παραλαμβάνουν αιτήσεις χορήγησης προσυνταξιοδοτικής βεβαίωσης, με την αιτιολογία ότι η ώρα συνταξιοδότησης καθυστερεί. Αυτή η πρακτική οδηγεί σε συνολική καθυστέρηση της διαδικασίας, που αυξάνει τον φόρτο στα ασφαλιστικά ταμεία κατά τη στιγμή υποβολής της οριστικής αίτησης συνταξιοδότησης.

Με τη θεσπιζόμενη διάταξη οριοθετείται η διετία πριν από τη συμπλήρωση του ορίου ηλικίας ως χρονικό σημείο, στο οποίο ο ΕΦΚΑ υποχρεούται να παραλαμβάνει την αίτηση και να χορηγεί τη βεβαίωση.

Σε περιπτώσεις που υπάρχει χρόνος ασφάλισης σε περισσότερα Tαμεία (διαδοχική ασφάλιση), η προσυνταξιοδοτική βεβαίωση θα συμπεριλαμβάνει όλους τους πρώην συνταξιοδοτικούς φορείς. Τη βεβαίωση θα μπορούν να εκδώσουν και πιστοποιημένοι επαγγελματίες.

Συντάξεις δημοσίων υπαλλήλων

Το Δελτίο Ατομικής και Υπηρεσιακής Κατάστασης (ΔΑΥΚ), που θα εκδίδει ηλεκτρονικά, ο υπάλληλος θα αρκεί για τη συνταξιοδότηση χωρίς να απαιτούνται υποβολή εγγράφων και έλεγχος περαιτέρω φυσικών παραστατικών. Το ΔΑΥΚ έως τώρα είναι προϋπόθεση για την οριστική παραλαβή, από τα Ταμεία, της αίτησης συνταξιοδότησης κύριας σύνταξης, επικουρικής σύνταξης, μερίσματος και εφάπαξ. Αφού, πλέον, δεν θα απαιτείται περαιτέρω έλεγχος, υπάρχουν οι προϋποθέσεις για ταχύτερη απονομή των συντάξεων του Δημοσίου, που σήμερα καθυστερούν περισσότερο από δύο χρόνια. Στις συνταξιοδοτικές υποθέσεις που υπάρχει χρόνος ασφάλισης μόνο στο Δημόσιο, η σύνταξη θα μπορεί να εκδοθεί μόνο με το ΔΑΥΚ.

Βέβαια, στις περισσότερες περιπτώσεις, οι δημόσιοι υπάλληλοι έχουν χρόνο ασφάλισης και σε κάποιον άλλο ασφαλιστικό φορέα (π.χ. ΙΚΑ, ΟΑΕΕ). Στις περιπτώσεις αυτές, το ΔΑΥΚ θα λειτουργεί παράλληλα με την προσυνταξιοδοτική βεβαίωση και στο τέλος θα υπολογίζονται αθροιστικά χρόνοι ασφάλισης και αποδοχές από το 2002 και μετά.

Όριο οφειλών στα ασφαλιστικά ταμεία

Αυξάνεται το όριο οφειλών, από 15.500 ευρώ, σε 20.000 για αυτοαπασχολούμενους και, από 4.000 ευρώ, σε 6.000 ευρώ για αγρότες. Η οφειλή που προκύπτει συνολικά από οφειλές αλλά ενδεχομένως και από απόφαση εξαγοράς πλασματικών ετών και δεν πρέπει να υπερβαίνει τα παραπάνω ποσά θα παρακρατείται από τη σύνταξη σε έως και 60 δόσεις.

Σημαντική εξέλιξη είναι ότι προβλέπεται πως, σε περίπτωση διαδοχικής ασφάλισης, το ποσό θα κρατείται από τον τελευταίο φορέα. Μέχρι σήμερα, παρά τις θετικές διατάξεις που υπήρχαν για τη ρύθμιση οφειλών, όπως ο νόμος 4611/2019, σε περίπτωση που ένας ασφαλισμένος ήταν δημόσιος υπάλληλος και είχε οφειλές από προηγούμενη απασχόλησή του στον ΟΑΕΕ ή σε άλλο ταμείο επαγγελματιών, δεν μπορούσε να γίνει παρακράτηση των οφειλών στον ΟΑΕΕ από το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους που ήταν αρμόδιο για την έκδοση σύνταξης, γιατί δεν υπήρχε σύμπτωση του απονέμοντος φορέα με τον φορέα όπου υπήρχαν οι οφειλές.

Πλέον με την υπό ψήφιση ρύθμιση, σε περιπτώσεις διαδοχικής ασφάλισης, οι οφειλές θα παρακρατούνται από τον τελευταίο φορέα (π.χ. το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους θα παρακρατά από τη σύνταξη τις οφειλές στον τέως ΟΑΕΕ), κάτι απολύτως λογικό, δεδομένης της ενοποίησης όλων των παλαιών αυτοτελών Ταμείων στον ΕΦΚΑ.

Προθεσμία υποβολής δικαιολογητικών

Τα φυσικά δικαιολογητικά θα πρέπει να υποβάλλονται στο Ταμείο μέσα στον επόμενο μήνα από τον μήνα που έγινε η ηλεκτρονική αίτηση συνταξιοδότησης. Εφόσον κατατίθενται εμπρόθεσμα, η σύνταξη θα υπολογίζεται από την πρώτη ημέρα του επόμενου μήνα από αυτόν που υποβλήθηκε η ηλεκτρονική αίτηση, εφόσον πληρούνται κατά το χρονικό σημείο αυτό οι νόμιμες προϋποθέσεις συνταξιοδότησης.

Επεκτείνεται η δυνατότητα λήψης προσωρινής σύνταξης

Σε προτεραιότητα θα είναι οι προσωρινές συντάξεις όσων έχουν αναπηρία. Θα χορηγείται προσωρινή σύνταξη και σε όσους έχουν διαδοχική ασφάλιση. Προβλέπεται χορήγηση προσωρινής σύνταξης και σε ασφαλισμένους του ΟΓΑ. Στους μισθωτούς θα καταβάλλεται το 80% της σύνταξης και στους επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενους, ως μηναίο ποσό, το 70% του εισοδήματος του τελευταίου έτους διά του 12. Σε περιπτώσεις που ο συνταξιούχος συνεχίζει να εργάζεται, θα λαμβάνει την προσωρινή σύνταξη μειωμένη κατά 30%.

Στις περιπτώσεις που ο ασφαλισμένος δικαιούται μειωμένη σύνταξη, θα λαμβάνει προσωρινή μειωμένη κατά 1/200 για κάθε μήνα που υπολείπεται από τη συμπλήρωση του ορίου ηλικίας της πλήρους σύνταξης.

Εξαιρούνται από τη λήψη προσωρινής σύνταξης:

1. Όσοι θεμελιώνουν δικαίωμα με αναγνώριση πλασματικών ετών. Σε περίπτωση που εκδοθεί απόφαση εξαγοράς, τότε θα μπορούν να λάβουν προσωρινή σύνταξης, χωρίς να απαιτείται να έχει καταβληθεί εφάπαξ το ποσό της εξαγοράς.

2. Όσοι θεμελιώνουν με χρόνο εξωτερικού.

3. Όσοι οφείλουν πάνω από το ανώτατο όριο οφειλής.

Συμμετοχή ιδιωτών

Δικηγόροι με τουλάχιστον τριετή άσκηση επαγγέλματος και λογιστές-φοροτεχνικοί Α’ τάξης θα μπορούν να συμπράττουν στη διαδικασία απονομής συντάξεων (κύριων, επικουρικών και εφάπαξ). Αφού εκπαιδευτούν και πιστοποιηθούν, θα εντάσσονται σε ηλεκτρονικό μητρώο. Ο ασφαλισμένος θα επιλέγει τον ιδιώτη που επιθυμεί να διεκπεραιώσει τη σύνταξή του. Η ανάθεση θα γίνεται μέσω υπεύθυνης δήλωσης προς τον e-ΕΦΚΑ. Θα παρέχεται εξουσιοδότηση για την επεξεργασία των προσωπικών δεδομένων του ασφαλισμένου.

Οι ιδιώτες θα έχουν πρόσβαση σε όλα τα στοιχεία που έχει ο ΕΦΚΑ για τον ασφαλισμένο.

Τι θα περιέχει η σύμπραξη των ιδιωτών:

α) Διαπίστωση χρόνου ασφάλισης.

β) Διαπίστωση ύπαρξης οφειλών και έκδοση σχετικής βεβαίωσης.

γ) Ρύθμιση των οφειλών.

δ) Υπολογισμός οφειλής από εξαγορά πλασματικού χρόνου, αν χρειάζεται.

ε) Σύνταξη σχεδίου απόφασης προσωρινής ή και οριστικής σύνταξης.

στ) Έκδοση προσυνταξιοδοτικής βεβαίωσης.

ζ) Σύνταξη σχεδίου διακανονισμού οφειλών.

Ύστερα από αυτές τις ενέργειες, οι υπηρεσίες του ΕΦΚΑ θα υπολογίζουν το ποσό και θα εκδίδουν απόφαση σύνταξης εντός 30 ημερών. Αν εντός 30 ημερών οι υπηρεσίες του ΕΦΚΑ δεν προχωρήσουν σε έλεγχο, θα εκδίδεται απόφαση σύνταξης βάσει του σχεδίου απόφασης που έστειλε ο ιδιώτης.

Η αρμόδια υπηρεσία του e-ΕΦΚΑ πραγματοποιεί υποχρεωτικά κάθε μήνα τυχαίο δειγματοληπτικό έλεγχο σε ποσοστό τουλάχιστον 5% των πράξεων απονομής σύνταξης που εκδόθηκαν βάσει βεβαιώσεων πιστοποιημένων επαγγελματιών τον προηγούμενο μήνα.

Εάν από τον όποιο έλεγχο προκύψει ότι βεβαιώσεις ή σχέδια αποφάσεων των πιστοποιημένων επαγγελματιών, με βάση τα οποία χορηγήθηκε η σύνταξη, είναι εσφαλμένα ή ελλιπή, η απόφαση απονομής σύνταξης που βασίζεται σ’ αυτά, κατά περίπτωση, ανακαλείται ή μεταρρυθμίζεται το αργότερο εντός δεκαετίας από την έκδοση της πράξης απονομής της σύνταξης. Εάν κατά τη διαδικασία των ελέγχων διαπιστωθεί ότι ο πιστοποιημένος επαγγελματίας έχει εκδώσει εσφαλμένες ή ελλιπείς βεβαιώσεις που αφορούν τρεις τουλάχιστον ασφαλισμένους, η πιστοποίησή του ανακαλείται με απόφαση του διοικητή του e-ΕΦΚΑ και αποκλείεται η εκ νέου χορήγησή της για χρονικό διάστημα πέντε ετών.

Αν το σφάλμα ή οι ελλείψεις στις βεβαιώσεις που εκδίδει ο πιστοποιημένος επαγγελματίας οφείλονται σε βαριά αμέλειά του ή σε δόλο, ευθύνεται εις ολόκληρον με τον αχρεωστήτως λαβόντα για την επιστροφή ποσών που καταβλήθηκαν αχρεωστήτως εξαιτίας του σφάλματος. Επίσης, είναι δυνατή με απόφαση του διοικητή του e-ΕΦΚΑ η επιβολή διοικητικού προστίμου από 1.000 έως 10.000 ευρώ για κάθε εσφαλμένη βεβαίωση ή σχέδιο που οφείλεται σε βαριά αμέλεια ή δόλο.

της Αμαλίας Κάτζου

Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Παρασκήνιο